Acılar, umutlar, sevinçler fotoğrafta buluşuyor

Türkiye'nin kadın yüzü arşivleniyor: Urfa'da çamaşır yıkamak için su kaynatan, Trabzon'da fındık fabrikasında çalışan, İstanbul'da bilgisayar başında oturan kadınlar acılarına, sevinçlerine ve umutlarına tanıklık etmemiz için 'Kadın Fotoğraf Arşivi'nde buluştular.
Kadınlarımızın fotoğraflanması fikri Doç. Dr. Eser Köker ve Fotoğraf ve Grafik Anabilim Dalı Başkanı olan öğretim görevlisi Atila Cangır'a ait. Projenin amacı, Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'nün yapmakta olduğu araştırmaları görsel dokümanlarla desteklemek

Çalışırken, dinlenirken, öğrenirken, evlenirken... Çeşme başında, kapı önünde, tarlada, bağda, bahçede, bilgisayar karşısında, okulda, atölyede, fabrikada, evde.... Hayatın her alanında, üretimin her safhasında, bereket, dirlik ve düzen kaynağı kadınların yaşamı, biz onlara tanıklık edelim diye kare kare fotoğraflandı. Yüzlerde donup kalan kimi zaman sevinç, kimi zaman hüzün; ama fotoğrafları tek tek elden geçirip gözünüzü kapayınca, mahcup bir gülümseme kalıyor geriye...

Kadınlara görsel tanıklık

Türkiye'nin hemen her yöresinden kadın fotoğrafları çekme ve bunları bir arşiv haline getirme fikri, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Eser Köker ve Fotoğraf ve Grafik Anabilim Dalı Başkanı olan öğretim görevlisi Atila Cangır'a ait. Projenin amacını, Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'nün bilimsel çalışmalarına bir fon oluşturmak ve özellikle ülkemiz kadınlarıyla ilgili yurtiçinde ve yurtdışında yapılmakta olan araştırmaları görsel dokümanlarla desteklemek olarak açıklayan Atila Cangır, 1000 adetten fazla fotoğrafın bulunduğu arşivin aslını Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü'ne teslim ettiklerini söylüyor. Atila Cangır'ın bundan sonraki fotoğraf çalışmalarını da yine kadınlar üzerine yoğunlaştıracağını ve arşivi zenginleştireceğini belirtmek gerek.

Atila Cangır, fotoğrafların çekimi için, İstanbul'da orta, büyük ve küçük ölçekli tekstil sektöründe çalışan kadınları, İzmir'de gıda sektöründe çalışan kadınları, İç Anadolu Bölgesi'nin değişik yörelerinde kışa hazırlanan kadınları, Karadeniz yöresinde kendi bahçesinde üretim yapan kadınları, Ankara'da hizmek sektöründe çalışan kadınları, Urfa ve yöresinde ev işleri, çocuk bakımı yapan kadınları konu alarak üç aylık bir fotosafari gerçekleştirmiş. Fotoğrafları "kadınlar çalışırken, öğrenirken, dinlenirken, eğlenirken, öğretirken, evlenirken" gibi ana başlıklara ayıran Atila Cangır 'hayat hikayeleri' başlığı altında da sararmaya yüz tutmuş siyah-beyaz fotoğrafları arşivlemiş.

Erkekler unutulmamış

Fotoğraflarda ağırlık kadınlarda olsa da gündelik yaşam içinde kadınla hep yan yana olması gereken erkekler unutulmamış. Arşivdeki beş fotoğraftan birisi Urfa'nın Şabo köyünde düğün gecesini geçirecekleri odada bekleyen damada ait. Dışarıdaki gelin alma ekibi gelini getirmek için giderken damat, yatağın üzerinde bir tepsi içinde duran damatlıklarını giymeye hazırlanıyor. Odadaki tüm eşyalar yeni alınmış, yatak damadın yengesi tarafından özenle hazırlanmış. İşçilerin çoğu bayan olan Trabzon fındık fabrikasında çalışan, Urfa/Hilvan kahvesinde oturan, İzmir yaprak tütün işletmesinde kadınlarla aynı kötü koşullarda çalışan erkekler de bilimsel bir çalışmanın içinde yer almaktan mutlular... Kahvede, fabrikada ya da bir yol kenarında otururken, çalışırken ya da konuşurken görüntülenen erkeklere bakıp onların kadınları hakkında yorum yapmak da mümkün her zaman. Urfa'da sokakları ve kahveleri erkeklerin doldurduğunu görünce kadınların nerede olduğunu merak edebilirsiniz ya da Trabzon'da bir kır kahvesinde kocasının arkasında oturan kadının sohbete çok nadir katılıp hal diliyle konuşmasından, ne kadar söz sahibi olduğunu kestirebilirsiniz pekala.