Türkiye insani gelişmede 11 basamak geriledi

2003 İnsani Gelişme Raporu'na göre, 175 ülke arasında Türkiye, geçen yıl bulunduğu 85'inci sıradan 11 basamak gerileyerek 96'ncı saya indi. Türkiye'nin milli geliri satın alma gücü paritesine göre 6 bin 974 dolardan 5 bin 890 dolara geriledi. Türkiye'de 1.4 milyon kişi günde 1 dolarla, 7.2 milyon kişi de günde 2 dolarla geçiniyor. 40 yaşına kadar yaşama olasılığı yüzde 8 oranında bulunuyor.


Türkiye, krizin etkisiyle insani gelişmede 11 basamak birden geriledi. 2003 İnsani Gelişme Raporu'na göre, 175 ülke arasında Türkiye, geçen yıl bulunduğu 85'inci sıradan 96'ncı sıraya indi. Satın alma gücü paritesine göre Türkiye'nin milli geliri 6 bin 974 dolardan 5 bin 890 dolara geriledi. Türkiye'de nüfusun yüzde 2'si (1.4 milyon kişi) günde 1 dolarla, yüzde 10.3'ü (7.2 milyon kişi) günde 2 dolarla geçiniyor.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hazırlanan 2003 İnsani Gelişme Raporu, BM Türkiye Koordinatörü ve UNDP Daimi Temsilcisi Jakob Simonsen tarafından tanıtıldı. Raporun Türkiye'yle ilgili analizini ise UNDP Stratejik Politika Yöneticisi Seyhan Aydınlıgil gerçekleştirdi.

TÜRKİYE İNSANİ GELİŞMEDE GERİLİYOR

Rapora göre, Türkiye insani kalkınmadaki performası ile 2001 yılı verileriyle 175 ülkeçinde 96'ncı sırada yer aldı. Buna göre, Türkiye geçen yıla göre 11 basamak gerileyerek, Jamaika, Türkmenistan, Azarbeycan, Gürcistan, Paraguay, Dominik Cumhuriyeti, Tunus, Ürdün, Samoa ve Gayana gibi ülkelerin altına indi. Türkiye, bir önceki yıl insani gelişmede 85'inci sırada yer almıştı. Yaşanan hızlı düşüşte büyük ölçüde 2001 yılında yaşanan ekonomik krizin etkili oldu

7.2 MİLYON KİŞİ GÜNDE 2 DOLARLA GEÇİNİYOR

Türkiye'nin bu yılki 70 milyonluk nüfusu dikkate alındığında yaklaşık 1 milyon 400 bin kişi günde 1 doların altında, 7.2 milyon kişi ise 2 doların altında gelirle geçinmek zorunda bulunuyor.

40 yaşına kadar yaşama olasılığı yüzde 8 düzeyinde oluştu. Nüfusun yüzde 14.5'i okuma-yazma bilmiyor; yüzde 18'i sağlıklı içme suyuna ulaşamıyor. Yaşına göre yetersiz kilodaki 5 yaşın altındaki çocukların oranı ise yüzde 8'i buluyor.

Türkiye'nin toplam nüfusu 2001 yılı itibariyle 69.3 milyon oldu. 2001-2015 arasında ki dönem için Türkiye'in nüfus artış hızı yüzde 1.2 düzeyinde tahmin edilirken, kent nüfusunun oranı yüzde 66.2, 15 yaş altı nüfusun oranı yüzde 31.2, 65 yaş ve üstü nüfusun oranı yüzde 5.6 oldu. Toplam doğurganlık oranı her kadın için 2.4 çocuk olarak gerçekleşti.

KİŞİ BAŞINA GELİR DE GERİLİYOR

Rapora göre, Türkiye'nin milli geliri, satın alma gücü paritesine göre 6 bin 974 dolardan 5 bin 890 dolara indi. Bunun, yüzde 15'lik "performans düşüşü" anlamına geldiği bildirildi.

Beklenen ortalama yaşam süresi 70.1 olurken, kadınlarda ortalama yaşam süresi 72.8 yıl, erkeklerde ise 67.6 yıl olarak gerçekleşti.

15 yaş üstü nüfusta okur-yazarlık oranı yüzde 85.5, 15-24 yaş arasındaki genç nüfusun oranı yüzde 96.7, okullaşma oranı yüzde 82 oldu.

Kamu harcamamalarından eğitime ayrılan pay 1998-2001 yılları arasında yüzde 3.5, sağlığa ayrılan pay yüzde 3.6, askeri harcamaların payı yüzde 4.9 düzeyinde oluşurken, borç ödemelerinin payı yüzde 15.2'ye ulaştı.

ÖMÜR BEKLENTİSİ ARTTI, BEBEK ÖLÜM HIZI AZALDI

Türkiye'de 1970-75 yılları arasında 57.9 olan ömür beklentisi, 2000-2005 arasında 70.5'e çıktı. Bebek ölüm hızı 1000 canlı doğumda 1970'teki 150'lik düzeyinden 36'ya indi. 5 yaş altı çocuk ölüm oranı 201'den 43'e geriledi. Anne ölüm oranı her 100 bin doğumda 55 oldu.

Doğumda 65 yaşına erişme beklentisi kadınlar için yüzde 81, erkekler için yüzde 71 düzeyinde gerçekleşti. Türkiye'de her 1000 kişiye 285 telefon, 295 cep telefonu, 60.4 internet aboneliği düşüyor. Bu oranlar Norveçte ise sırasıyla 732, 815 ve 464 düzeyinde bulunuyor.

OECD üyesi 30 ülke arasında, çalışabilir nüfus açısından Türkiye 6'ncı sırada yer alıyor. Türkiye'de işsizlik oranı yüzde 8.5 düzeyinde bulunuyor. Çalışmayan genç nüfusun oranı yüzde 19.9'a, 12 aydan fazla işsiz kalan nüfus kadınlar için yüzde 33.3'e, erkekler için yüzde 20'ye ulaşıyor.

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ GÖSTERGELERİ

Kadının toplumsal konumu ve gelişmişliği endeksine göre, 144 ölçülen ülke arasında Türkiye 81'inci sırada yer aldı. Kadının topluma katılımı endeksi için ölçülen 70 ülke içinde ise Türkiye 66'ıncı oldu. Okullaşma oranı erkeklerde yüzde 65, kadınlarda yüzde 54; yetişkin okur-yazarlık oranı erkeklerde yüzde 93.7, kadınlarda yüzde 77.2 düzeyinde oluştu.

Meclis'te kadınların temsil oranı yüzde 4.4, üst düzey yöneticiler, hukuk ve yönetimde kadınların oranı yüzde 8 olurken, erkeklerde kişi başına gelir 8 bin 28 dolar, kadınlarda 3 bin 717 dolar olarak hesaplandı.

Türkiye'de 15 yaş ve üstü kadınların yüzde 22.8'i okuma-yazma bilmiyor. Her 100 okur-yazar erkek için 82 okur-yazar kadın bulunuyor. Çalışabilir kadın nüfusunun yüzde 50.3'ü ekonomik faaliyette bulunuyor.

Tarımda çalışanların yüzde 72'si, sanayide çalışanların yüzde 10'u, hizmet sektöründe çalışanların yüzde 18'i kadın. Ekonomik gelir katkısında bulunan aile fertleri açısından toplam içinde erkekler yüzde 65, kadınlar yüzde 35 pay alıyor.